Dhammaceti-Dhamma-Teaching-School

                                                  ေထရုပၸတၱိ
                                 အၥာတႜျဗၾတာဲတိသရဏဓဇ ဗုဒၶ၀ံသမဟာေထရ္
                          မဒ္ွအၥာတႜပတန္ဂုိဏ္ ဓမၼယုတၱိကနိကာယ (မဟာေယ်န္)
                                              ႏူတမ္စုိပ္ေကႝာတ္


“ကြးဘာမာံေယ်န္”
ေလၞာင္အၥာတႜ ျဗၾတာဲဂ္ွ ကႜိေလာန္ကႜဳင္တုဲ ပၬဲသကၠရာဇ္ ၁၂၀၃၊ ဂိတုကထုိန္ ၁၃ မံက္ တၝဲျဗၜဗတိ ကတု္ဒ္ွ မႝိဟ္ ပၬဲကု္ကြာန္မန္မဲြ မႝဳံယၞဳ ကြာန္ၾကဳင္ျခဳ မလုပ္လၞိဟ္ ပြဳိင္ဍဳင္မဟာဆာဲ သမုႆာခန္ ပၬဲတြဳ္ရးေဒ်ာဒ်ာ ဍဳင္ေသံေတံရ။ သၞတ္ေကာန္ငၝာ္ဂ္ွ ဒ္ွဇာတိဂကူမန္ ေကာန္ဗုဒၶဘာသာတုဲ မိမ႓ါ ခုတ္ခၜကု္လ၀္ယၞဳ မာံေယ်န္ မဒ္ွရ။ မာံေယ်န္ဂ္ွ နဴဘ၀ေကာန္ငၝာ္ အ၀ယ္ေဍာတ္သြတ္ေတံေဟင္ ဗဲြေတၞင္ ႏြံဂျမင္ညာဏ္ပညာ ေကက္သကာစှကႜးေလာန္တုဲ ပၬဲကာလအာစုိပ္အာယုက္ဗႝတ္ ၁၀ သႝာံျပင္ မံင္ဘာဂြံဂ္ွ မိမ႓ါ တိတ္အာဘာ အပ္ျပာပ္ဇုိန္သႝင္လ၀္ေကာန္ဇကု ပၬဲဇေရင္ အၥာတႜကြာန္ၾကဳင္ျခဳဂ္ွတုဲ ကု္ကတ္ေဗၱာန္ပညာ ပၬဲဇေရင္အၥာတႜဂ္ွရ။
သာမဏီဗုဒၶ၀ံသ……
ကြးဘာမာံေယ်န္ဂ္ွ ဆ႓ုိတ္ဥာဏ္ပညာေကက္သကာမဲြဓ၀္္ဟြံက ႏြံကု္ဓရ္၀ှရိယေဇႝာ္ေလာန္တုဲ ပၬဲကု္ဘ၀ကြးဘာဂ္ွေဟင္ လိက္သဇုိင္ကြးဘာဂမႜဳိင္ မပတမ္ ဂတု္ေဇႝာ္၊ သႜပတ္ပရုိတ္၊ သုတ္စန္၊ သဒၵါ၊ သဂၤဟတအ္ဂ္ွ ေဍင္ဂြံပါင္တုိက္တုဲ ဂြံဒုင္ေကတ္ အထုိင္အသး အၥာတႜႏြံကု္ပုိည္ဂဇအ္ဘာတအ္ရ။ ပၬဲကာလေပင္အာယုက္-၁၅ သႝာံဂွ္ သၸသာမဏီ ပၬဲဇေရင္ အၥာတႜ ကြာန္ၾကဳင္ျခဳဂ္ွတုဲ သာမဏီ “ဗုဒၶ၀ံသ” သာ္၀ံြ အၥာတႜမဒ္ွဥပဇၥ်ာယ္ ခုတ္ခၜကု္လ၀္ယၞဳရ။ ဗုဒၶ-ဂ္ွ တြဟ္အရထမၢး က်ာ္တုဲ၊ ၀ံသဂ္ွ တြဟ္အရထမၢး ေတႝာ၀္ဒေတာ၀္ရ။ ဗုဒၶ၀ံသ ပံင္ေကႜံသုီ႓ါမၢး “သာမဏီေတႝာ၀္ဒေတာ၀္က်ာ္” သာ္၀ြံ ဂံြတဲအဓိပၸါယ္။

ပယ်င္ဗႜာဲ နာဲဗုဒၶ၀ံသ…….
ပၬဲဘ၀သာမဏီဂ္ွ ဆက္ကတ္ဗေတာန္အာ ပညာေလာကုတၱဳိရ္ မပတမ္ကု္ပါဠိ၊ အ႒ကထာဝ၊ ဋီကာ မေဆင္စပ္ကု္ သုတ္၊ အဘိဓရ္၊ ၀ိနယ္တအ္ဂ္ွတုဲ၊ ပၬဲကာလေပင္ အာယုက္ ၂၀ သႝာံ၊ ပၬဲသကၠရာဇ္ဍဳင္ ၁၂၂၂-ဂ္ွ သၸဥပဇၹ်ာယ္ကု္ အာစာတႜႏြံပုိည္ၾကဳင္ျခဳဂ္ွတုဲ ကလိဂြံဒ္ွခမီပယ်င္မလႈင္ၿပဲ ပၬဲကြာန္ၾကဳင္ျခဳဂ္ွရ၊ ဒ္ွပယ်င္တုဲ သြက္ဂြံဆက္ကတ္ဗေတာတ္အာပညာ ဘာသႏၱရဂမႜဳိင္ မပတမ္ကု္ေသမ္ ပၬဲဇေရင္အာစာတႜေဇႝာ္ ေကာ္ဂး သံဃရာဇ္ညိဂးတုဲ ေပၝာံျပာပ္အာဍဳင္ က႓င္ကံက္ရ။ စုိပ္ဍဳင္က႓င္ကံက္တုဲ ပယ်င္ဗႜာဲ နာဗုဒၶ၀ံသ ကညအာပဒတၜ ပၬဲဘာတုိက္လိက္ အာစာတႜသံဃရာဇ္ (သၞိင္သင္) မစိုန္ဒ္ွတၜ ေဒံဧကရာဇ္ေသမ္တုဲ ကတ္ဗေတာန္ပညာ ဘာသာေသမ္ မစပ္ကု္ ေလာကုတၱဳိရ္ တအ္ဂ္ွရ။ နာဲဗုဒၶ၀ံသ ဆအယာံမာတ္ ဘာသာမန္ေဟင္ စှကႜး ဍဳိဟ္ေကက္တၜဟြံေသင္၊ လပၚဘာသာပါဠိ၊ ဘာသာေသမ္၊ လိက္ပတ္ေသမ္တအ္ဂ္ွေလ၀္ စှကႜးဍဳိက္ေကက္ျမက္စာေလာန္တုဲ ညးဇေမႝာ္တအ္လၜ ဂြံမိင္ကႜဳင္ပရုိင္မဲြကဆံင္ကုီရ။
ဗုီဂံြယၞဳမဟာ တဆိပ္ၾကာမဂၤလ……
အခိင္ဂ္ွ ပၬဲဍဳင္ေသမ္ေဒ်ာဒ်ာေတံ ရုိဟ္ရုိဟ္သႝာံ မဲြသႝာံမဲြ၀ါ ႏံြပကတိအခုိက္ကႝာ သၸမံင္သဘင္သၞာန္ သြဟ္လိက္ရ။ ယၞဳခရ္ွနာဲေယ်န္ ယၞဳခမှနာဲဗုဒၶ၀ံသေလ၀္ လုပ္သဟ္လိက္ ပၬဲသဘင္သၞာန္သြဟ္လိက္ဂ္ွ ကုီတုဲ ရုိဟ္ရုိဟ္သႝာံ ဂြံအံင္ဇႝးေကတ္ တန္ဂမႜဳိင္မပတမ္ မဲြပယုိက္၊ ႓ါပယိုက္တအ္ဂ္ွတုဲ ေကႝာတ္တဲ တန္ေဇႝာ္ေကာ္ဂး “မဟာ” ဂ္ွေလ၀္ ေလာဲေလာဲသြာသြာ ကလိဂြံအံင္ဇႝးေကတ္ကုီရ။ ရၜသာ္၀ြံ ပယ်င္ဗႜာဲ နာဲဗုဒၶ၀ံသ ဂြံအံင္ဇႝးေကတ္တန္ေဇႝာ္မဟာတုဲ ဧကရာဇ္ေသမ္ကုီ သုီအာစာတႜျဗျခဴ အာစာတႜ သံဃရာဇ္တအ္ ယုိက္ဒုိက္ထံက္ပင္ ဇုိန္ဏွင္အပ္ျပာပ္ကုဪ “တဆိပ္မဟာ” ကုနာဲဗုဒၶ၀ံသ ပၬဲကာလဂ္ွရ။ ပတြဳဪနဴအခိင္ကာလဂ္ွတုဲ နာဲဗုဒၶ၀ံသ ေကာ္ဂးယၞဳခရ္ွ နာေယ်န္ဂ္ွ မဟာေယ်န္ သာ္၀ြံ ညးဂမႜဳိင္ ပညပ္ေကာ္ခၜဟုီဂး ကုဪတၜယၞဳအုိတ္ရ။
ဗုီဂြံယၞဳ မဟာေယ်န္
ယၞဳခမဳ နာဲဗုဒၶ၀ံသဂ္ွ ညးေကာ္စေအာန္တုဲ ယၞဳခရ္ွမၢး နာေယ်န္ဂ္ွေဟင္ ဗြဲေတၞင္ ညးဂမႜဳိင္ဍဳက္ဒၞံင္ပါင္ ေကာ္ခဴစဂႜဳိင္တုဲ ပၬဲကာလကႜိဂြံတဆိပ္ၾကာမဟာမဂ္လဂ္ွ သပဟုိတ္ကု္တဆိပ္ဂ္ွတုဲ “နာဲမဟာေယ်န္” သာ္၀ံြ ယၞဳဒယ္ွျပာကဋ္အာပၬဲသာသနာ၀ံြရ။
ဗုီဂြံယၞဳ အၥာတႜျဗၾတာဲ
နာဲဗုဒၶ၀ံသဂ္ွ စဳကႜးဍဳိက္ေကက္ျမက္စာပၬဲပရိယတ္တုဲ ဍဳိက္ေပင္ပဋိပတ္ သၸဂရုကု္ ၀ိနယ္သိကၡာပုိဒ္ ရင္တႜဳင္ဒုင္ဒဒုိခ္ ပတိတ္လ၀္ျဇဟတ္ ပၬဲကိစၥဒတုဲျမေမာ၀္သာသနာ ဗဲြမဂႜဳိင္ရ။ ပရူဒဒ္ွ နာဲဗုဒၶ၀ံသ ဍဳိက္ေပင္ကု္ပရိယတ္ ပဋိပတ္တုဲ ပတိတ္ျဇဟတ္ရင္တႜဳင္ဒုင္သဇုိင္ ပၬဲကိစၥေကင္ကာ သာသနာ ဗဲြမဂႜဳိင္ဂ္ွ သၞိင္ဧကရာဇ္ေသမ္ ဂြံတီေကတ္တုဲ ယုိက္ဒုိက္ထံက္ပင္ ဇုိန္သႝင္အပ္ျပာပ္ကု္ဒါန္တဆိပ္ၾကာမဟာ မဂၤလမၢး “ျဗၾတာဲတိသရဏဓဇ” ကုေထရ္ဗုဒၶ၀ံသတုဲ အာစာတႜျဗၾတာဲ သာ္၀ံြ ယၞဳဒယ္ွျပာကဋ္အာ ပၬဲသာသနာစု္ကု္လၞဳဟ္၀ံြေရာင္။

ခန္ကညတိတ္ကႜဳင္ ဍဳင္မန္
ဗဲြၾကဴအာစာတႜျဗၾတာဲ နာဲဗုဒၶ၀ံသ တႝဟ္နသၞိက္ဗဂ္ုဟလု္သာသနာ ပၬဲတြဳ္ရးဍဳင္မန္၀ံြလ၀္စုိတ္တုဲ ပၬဲသကၠရာဇ္ဍဳင္ ၁၂၃၆ သႝာံဂ္ွ ကညတိတ္ကႜဳင္နဴဍဳင္ေသမ္ေတံတုဲ စုိပ္ကႜဳင္ဍဳင္မန္ဌာန္ေဒသရာမည၀ံြရ။ ပၬဲအခိင္ကာလ နာဲဗုဒၶ၀ံသ ကညတိတ္ကႜဳင္နဴဍဳင္ေသမ္ေတံတုဲ တြဳဪရးဍဳင္ပုိယ္မန္ဗမာ ဒကုတ္သမႜဳင္က်ာ ရးတႝးသဳေကာ္ဂးခန္လြာဍဳင္မန္လၞဳဟ္၀ြံ ေဃာအာစုိပ္ဒၞံင္ ပၬဲသေကမ္တဲဂလာ (အဂ္လိက္) တအ္ရ။ ဗဲြေလၞင္ေလၞင္ သညကႜဳင္စုိပ္ကြာန္ဂဒ္ု (ကြာန္ဂဒုိအ္)၀ံြတုဲ ဂြံဆု္ညာတ္ေကတ္ သုသာန္မဲြ ပၬဲသၞ၀္က်ာကြာန္ဂ္ွရ။ သုသာန္မၢးဂ္ွ ဒ္ွဌာန္၀ိေ၀က ခမီသာမဏီတအ္ ဂႜဲါဓရ္ပၞ၀္ခုိဟ္ေလာန္မၢးရ။ ပၬဲကာလဂွ္ နာဲဗုဒၶ၀ံသ ညးမဲြဇကုဓရ္ ဟံြမဲြသကအ္ ဟံြဂႜဲါသကအ္ရဲ အာပဒတဴဒၞံင္ ပၬဲသၞ၀္တမ္ဆု ပၬဲဂအာင္တိသုသာန္ ကြာန္ဂဒ္ုဂ္ွရ။
ခန္ပတန္ဘာမဟာေယ်န္
အခိင္ကာလဂ္ွ ပၬဲကြာန္ဂဒ္ုဂ္ွ ဒါယကာဂမႜဳိင္ ႏြံယၞဳဒယ္ွျပာကဋ္တဴ မပတမ္ကု္ ေသ႒ီ တႜကႜအ္ဇ႓ုိတ္ ဂူရာပ္ဗာ အမာတ္မန္ နာဲအံင္ယွဳိယ္ေလွ+မိေက်န္ဥ၊ နာဲေသ၀္+မိေမွ်ာ္။ နာဲယႈိယ္က်ီ+မိေဂါ၀္၊ နာဲယွအ္ မိေဗာ္၊ နာဲေဒါန္+မိေသာဲ၊ နာဲယႈိယ္ေလာဲ+မိယႈိယ္မိ၊ နာဲေခန္+မိေမတအ္ညးဂမႜဳိင္ ဂြံမိင္ပရုိင္အၥာတႜျဗၾတာဲတုဲ လြာဲဂ္ွ ကတု္ဒ္ွဓရ္လ်ဳင္ျဇဳင္သၬဳိက္ဗဲြမေလာန္တုဲ သြက္အၥာတႜ ဂြံမံင္ပဒတဴအာ သုိင္ကု္ဘာကုဋ္မဲြမေဍာတ္ ပၬဲဂအာင္တိသုသာန္ဂ္ွရ။ ဘာဂ္ွ ပဟုိတ္ကု္သုိင္လ၀္ပၬဲသုသာန္တုဲ ဘာသုသာန္ ေကာ္ခဴစရ။ ပဟုိတ္ကု္ဘာကုဋ္ေဍာတ္မဲြတုဲ ဘာေဍာတ္ ေလ၀္ ညးေကာ္ခဴစကုီရ။ ပၬဲလက္ထက္ႏြံပုိည္မဟာေေထရ္ အာဒိစၥ၀ံြ ပၬဲပါင္ၾတင္မုခ္လုပ္ဘာပၬဲအာရွာမ္ဘာဂ္ွ ဘာမဟာေယ်န္ သာ္၀ြံ ခ်ဴလ၀္မလိက္ နကု္အဂၤေဒတုဲ ဘာမဟာေယ်န္ ညးဂမႜဳိင္ ေကာ္ခဴစအုိတ္ရ။

ခန္အာစာတႜျဗၾတာဲ နာဲဗုဒၶ၀ံသ ေဖ်ံလိက္
ပၬဲသကၠရာဇ္ဍဳင္ ၁၂၃၇-သႝာံ၊ ဂိတုပသာ္ေပင္ဂ္ွ ဒါယကာတအ္ကု္ဒါန္အရွာမ္ သုိင္ပတန္ ဘာေဇႝာ္မဲြမတုဲ အာစာတႜျဗၾတာဲ နာဲဗုဒၶ၀ံသ ပဒတဴပၬဲဘာဂ္ွရ။ ပရုိင္ဂုဏ္အာစာတႜ စီကႜးဍဳိဟ္ေကက္ျမက္စာပၬဲပရိယတ္ ကုီ၊ သုီပဋိပတ္ဂ္ွ ဒယ္ွျပာကဋ္ ျဗဳလေလာင္တမ္ည၀္အာ နဴတကအ္ခၞဳိင္၊ ရးျဇာ၊ မုဟ္ဍဳင္၊ က်ာ္ခမီ၊ ဍဳင္ေရ၀္၊ ရးသဓုီ၊ ဍဳင္ပံင္၊ ဍဳင္က်ာ္ျမဟ္ရ၊ ရးေကႝာတ္႓ဳ မပတမ္ကု္ ကြာန္ထ၀္ပႜင္တအ္ဂ္ွ ခမဳသာမဏဳ ကြးဘာေကာန္ကတ္လိက္ဂမႜဳိင္ ေပၝာံျပာပ္ကႜဳင္ဇေရင္အာစာတႜတုဲ ကတ္ဗေတာန္လိက္ပတ္လၝတ္တဴ ပညာပရိယတ္အုိတ္ရ။

ခန္ပတန္ဂုိဏ္ ဓမၼယ်ဳတ္
ႏြံပုိည္အၥာတႜ မဟာေထရ္ဗုဒၶ၀ံသ သြက္ဂြံပတန္ဂုိဏ္ဓမၼယ်ဳတ္ (ဓမၼယ်ဳတၱိကနိကာယ) ရန္တၞအ္တုဲ ခ်ပ္ဂႝန္စကု္ ကြးဇေမႝာ္ဂမႜဳိင္ ႏြံတမ္ေဍံ ေမာဂၢလိပုတၱေထရ္ ႏူကြာန္တာေၾတမ္၊ ပြဳိင္ဍဳင္မုဟ္ဍဳင္။ သု၀ဏၰေထရ္ ႏူကြာန္ကအ္ခပုင္၊ ပြဳိင္ဍဳင္မုဟ္ဍဳင္။ နာလာဂိရိေထရ္ ႏူကြာန္မုဟ္ရုိတ္ေဍာတ္၊ တကအ္ခၞဳိင္။ နႏၵာလကၤာရေထရ္ ႏူကြာန္ထ၀္ပႜင္၊ ပြဳိင္ဍဳင္ဘာအင္။ ေခမေကာေထရ္ ႏူကြာန္ခၬး၊ ဍဳင္ပံင္။ ကုသလေေထရ္ ႏူကြာန္ကလအ္၊ တကအ္ခၞဳိင္ကုီ သုီကု္ခမီသင္ ေကာန္ကြးဂမႜဳိင္ရ။ ပၬဲကာလဂ္ွ ခမီသင္ဂမႜဳိင္ အတုိင္ပၞိက္အာစာတႜျဗၾတာဲ နာဲဗုဒၶ၀ံသ ဒးဂႝပ္တုပ္စုိတ္ညီသာသၞဟ္အုိတ္တုဲ ပတန္လ၀္ဂုိဏ္ဓမၼယ်ဳတ္ (ဓမၼယုတၱိကနိကာယ) ၀ြံေရာင္။
ဂုိဏ္ဓမၼယ်ဳတ္
ဂုိဏ္အာစာတႜျဗၾတာဲ မဟာန္ေကုာံသင္ဂမႜဳိင္ ပတန္လ၀္ဂ္ွ နိႆယ္ဗဒါယ္ကု္ ဂုိဏ္ဓမၼယုတၱိကနိကာယ ဇကုမေကင္နိႆယ္ပဒတၜကႜဳင္ ပၬဲဍဳင္ေသမ္ေတံတုဲ ေကာ္ဗုီပါဠိ-ဓမၼယုတၱိကနိကာယ၊ ေကာ္ဗတ္ဗုီမန္ရမ်ာင္လီုမၢး “ဂုိဏ္ဓမၼယ်ဳတ္” ေကာ္ခၜစအုိတ္ရ။ ပၬဲလက္ထက္အာစာတႜ ႏံြျပာကဋ္ေတံကုီ အာစာတႜဟံြမဲြတုဲ ဗဲြၾကၜ စုဪကုဪသႝာံဗဲြမလအ္လအ္ကုီ ဂုိဏ္မဟာေယ်န္ သာ္၀ြံ ဟံြေကာ္ခၜစအုိတ္ရ။ ဂုိဏ္ဓမၼယ်ဳတ္ေဟင္ ဗဲြေတၞင္ေကာ္ခၜစဟုီဂးကႜဳင္အုိတ္ရ။ မဟာ-ဂ္ွ ဒွ္ယၞဳတဆိပ္ၾကာ အာစာတႜအံင္လ၀္တန္မဟာတုဲ၊ ေယ်န္-ဂ္ွ ဒ္ွယၞဳအာစာတႜပၬဲကာလမဒ္ွခရ္ွေတံရ။ တဆိပ္မဟာကုဪ ယၞဳခရ္ွ သၞဟ္ပေကာမ္ပံင္ေကႜံတုဲ မဟာေယ်န္ ေကာ္ခၜစရ။ ျဗၾတာဲဂ္ွ ဒ္ွယၞဳတဆိပ္ဧကရာဇ္ဍဳင္ေသမ္ကဪုလ၀္မၢးရ။ ဟုီဗဲြစၞတ္ဍာံျပမၢး မဟာေယ်န္ ဂ္ွ ယၞဳဂုိဏ္ဟံြေသင္တုဲ ဒ္ွဒၞံင္ယၞဳပူဂုိလ္ေဟင္ရ။ ယၞဳဂုိဏ္တုန္ ဓမၼယုတၱိကနိကာယ=ဂုိဏ္ဓမၼယ်ဳတ္ဂးယၞဳရ။
ပၬဲကာလဂ္ွ ႏူဘာသုသာန္ ကြာန္ဂဒုဪ၀ံြကုီ၊ ႏူဘာနိေျဂာဓာရာမ္ (ဘာျဇဲ) ကြာန္၀ါေဍာတ္ကုီ၊ႏူဘာရတနလြီမာန္ ကြာန္မုဟ္ရုိတ္ေဍာတ္ကုီ၊ ႏူဘာမဂ္လဒီပ ကြာန္တၞအ္ေဍာတ္ကုီ၊ ႏူဘာပဗၺတမဂ္လာရာမ ကြာန္ယုိက္/တ၀္ကႝၜကုီ၊ ႏူဘာတာ၀တိ ံကြာန္ခၬး ဍဳင္ပံင္ကုီ၊ ႏူဘာဂႏၶ၀ါသီ ကြာန္ထ၀္ပႜင္၊ ဍဳင္ဘာအင္ကုီ အုိတ္ကဪုခမီ သာမဏီ ကြးဘာ ေကာန္ကတ္လိက္ဂမႜဳိင္ ေဂႜဲါကႜဳင္လုပ္သဟ္လိက္ ဓမၼပုစၧာအုိတ္ရ။ ကုပူဂုိလ္ မအံင္လိက္ ဓမၼပုစၧာ မကႜိဂံြဂုဏ္ေတၞင္ မပတမ္ကုဪ ပထမ၊ ဒုတိယ၊ တတိယတအ္ဂ္ွကုီ၊ ကုပူဂုဪမအံင္လိက္သာမညတအ္ကုီ ဒါယကာဂမႜဳိင္ ထံက္ပင္ကုဪဒါန္ ဗေပင္သၝာပရိကၡရာခမီကုီ သုီအနာမာသ၀တၳဳ ဗဲြမဗဗဲြကုဪ ဓမၼ၀ိနယအုိတ္ရ။
သဘင္ကေလင္သဟ္ဇ်ာယ္လိက္
ရၜသာ္၀ြံ ေကႜာန္သၸသဘင္ ဓမၼပုစၧာ သၞာန္သဟ္လိက္ ပၬဲဘာ မဟာေယ်န္ ကြာန္ဂဒုဪ လုကၜဗႝတ္ (၈) သႝာံတုဲ ႏူဂ္ွပႜန္ ျပံင္ေကႜာံေစ္ွအာ တကအ္ခၞဳိင္တုဲ ဗဲြေလၞင္ေလၞင္ ေကႜာန္သၸသဘင္ဓမၼပုစၧာ သၞာန္သဟ္လိက္ မဲြဓ၀္ဟံြက သုီကုဪသဘင္ကေလင္ (ေဖၬာတ္သဟ္ဇ်ာယ္) လိက္ပါင္တုိက္ မပတမ္ သုတ္စန္၊ သဒၵါ၊ သဂ္ဟ၊ ၀ိနယ္ေဍာတ္ပန္စံင္တအ္ဂ္ွေလ၀္ ေကႜာန္သၸတၜကုီရ။ အၥာတႜျဗဲၾတာဲ ဟံြမဲြတုဲ ဗဲြၾကၜ သဘင္ဓမၼပုစၧာ သၞာန္သဟ္လိက္ဂ္ွလုီေကႜံအာတုဲ ေသ္ွဒၞံင္ (လွာဲျပံင္ဒ္ွအာ) သဘင္ကေလင္လိက္ ဓမၼပုစၧာ မဲြဂကူဓရ္ရ။
လၞဳဟ္၀ံြတုန္ ကေလင္ဆက္ေကႜာန္ကေမႜာန္ သဘင္ဓမၼပုစၧာ သၞာန္သြဟ္လိက္ပႜန္တုဲ သဘင္သၞာန္သြဟ္လိက္ကုဪ သဘင္ကေလင္လိက္သီု႓ါျပကာ ေကႜာန္သၸကႜဳင္ရုိဟ္ဟ္သႝာံတုဲ ပၬဲကုဪသႝာံ (၁၃၆၀) သႝာံဂ္ွ ေပင္အာ အာယုက္ (၁၀၀)သႝာံရ။
ဗုီပတန္စက္တက္လိက္မန္
အၥာတႜျဗၾတာဲ မဟာေထရ္ဗုဒၶ၀ံသ ေဃာသပဒတၜဒၞံင္ ပၬဲဘာသုသာန္ ဇေရင္ ကြာန္ကဒုဪဂ္ွ တႝဟ္နသကုဪ ပရိယတၱိသာသနာ လၸာ္ဘာသာမန္ ေသၢာံတန္တၜေသၢာံေဇႝာ္ေမာ၀္ ဂုဪလဟုဪရာင္ဆာင္ရန္တၞအ္တုဲ ဖတုိက္ဖေအာ၀္ ဒါယကာဂမႜဳိင္ ကုဪသၸဒါယကာ စက္တက္ပၬဳဪဗုီလိက္မဲြမရ။ အတုိင္ပၞိက္ဆႏၵအၥာတႜ ဒါယကာဂမႜဳိင္ ရာန္နင္စက္တက္ပၬဳဪဗုီလိက္ သုီမအကၡရ္မန္ ဍဳိက္ဍဳိက္ေပင္ေပင္တုဲ သႜးကုဪဒါန္ကုအၥာတႜရ။ ယၞဳစက္တက္ပၬဳဪဗုီလိက္ဂ္ွ အတုိင္ယၞဳဇကု “ဗုဒၶ၀ံသ” ကုဪလ၀္ယၞဳရ။ ပၬဲအခိင္ဂ္ွ ပၬဲဍဳင္မန္၀ံြ စက္တက္ပၬဳဪဗုီလိက္မန္ ဟံြမဲြဏီ၊ အၥာတႜ ကတုဪဗဒ္ွ ပတန္စက္ တက္လိက္ကႜာအုိတ္ရ။ ကႜဂြံစက္တက္လိက္တုဲ ပါဌ္အ႒ကထာ ဓမၼပဒဂ္ွ နဴမအကၡရ္ေသမ္ ခ်ဴေစႜာံမအကၡရ္မန္တုဲ ပၬဳဪဗုီ ပတုိန္စက္ တက္ပၬဲစက္တက္လိက္မႏံြယၞဳ “ဗုဒၶ၀ံသ” ပၬဲဘာသုသာန္ ကြာန္ဂဒုဪဂ္ွရ။
ျပကုိဟ္ဂမႜဳိင္ အၥာတႜခ်ဴခႝမ္လ၀္
ရန္တၞအ္ သြဟ္ဒါယကာတအ္ ေသၢာံလၝတ္ဗဟ္ရံင္ ညံင္ဂံြစီကႜး ယးတၞးအာ ပၬဲသာသနာ ပၬဲဂုဏ္ရတ္ပိျပကာတုဲ အၥာတႜျဗၾတာဲ မဟာေထရ္ ဗုဒၶ၀ံသ ခ်ဴခႝံျပကုိဟ္ဂမႜဳိင္ မပတမ္ ဥပသကာႏုသာသနကထာ၊ ဗုဒၶဂုဏကထာ၊ အဓိပၸါယ္ သတိပ႒ာန္၊ လိက္ဒြက္ကလ်ာဏ၊ ေလၞတ္ကြးဘာတအ္ဂ္ွရ။ ျပကုိဟ္တအ္ဂ္ွ ခ်ဴလ၀္ႏြံဂ္ွ ဗ္ွခုိဟ္ေလာန္ရ။ အေရ၀္ျခာ ေ၀ါဟာဂလာန္ညး ကဠိတ္ကေဠာတ္ ဍဳိန္႓တ္ေယန္သႝာင္ ဍဳက္ေဍက္ပၬဲကုဪကေတာ၀္ညးဂမႜဳိင္ရ။ အခိင္ေတံ ဒ္ွအခိင္သႜပတ္ ေခတ္ပရိယတ္ ျဇဟတ္ဍဳိန္ဒၞံင္ဏီတုဲ လၸာ္ဘာသာ ပညာ လိက္ပတ္မန္ဟုီမၢး ႓ုိတ္ဏအ္ခ်ဴမာန္ဂ္ွ ဒ္ွဒၞံင္ႀတဳံ အာဇနယ္ လုပ္ဒၞံင္ အပၬဲ၀င္ ညးခႝံျပကုိဟ္မဲြကုီေရာင္။
ခန္အၥာတႜဗမာ ထုိင္သး အၥာတႜျဗၾတာဲ
ေဃာႏြံပုိည္အၥာတႜျဗၾတာဲ မဟာေထရ္ဗုဒၶ၀ံသ ပဒတၜမံင္ ပၬဲ ဘာသုသာန္ ဇေရင္ကြာန္ဂဒုဪဂ္ွ ႏူဍဳင္အင္၀ (ဍဳင္ မႏၱေလး) ေတံ ေလံက်ာ္ အၥာတႜဗမာ ေကာ္ဂး (သဂ္ဇာဆရာေတာ္) ဂ္ွ ကႜဳင္စုိပ္ဍဳင္ မတ္မလုီတုဲ ႏူကြာန္ဂဒဪုေတံ ညးမပတႜစိင္ဒၥိတ္ ဃံင္နာဲ မန္ထ၀္တအ္ေလ၀္ တႝဟ္နသၞိက္ဗုီေလၝာ၀္ ကုဪဒါန္ဖာပ္သင္ ကလင္ဓရ္တုဲ နိမန္နင္ အၥာတႜဗမာဂ္ွရ။ အၥာတႜဗမာဂ္ွ ကညကႜဳင္စုိပ္ကြာန္ဂဒဪုတုဲ သာ္၀ံြ ဟုီကုဪနာဲမန္ထ၀္ရ။ ခမီဆ႓ုိတ္ႏြံ အလုမ္မဲြကြာန္ဂဒုဪဏအ္ နိမန္ ကညဖ်ၜနင္သီုဖအုိတ္ညိ သာ္၀ံြ ဂးကုဪနာဲမန္ထ၀္ရ။
ပၬဲကာလ ခမှသင္ဂမႜဳိင္ ေကာမ္စုိပ္ဇှအုိတ္ဂ္ွ ခမီသင္ပၬဲကြာန္ဂဒုဪဏအ္ မဲြဇကုကုီဟံြေသ္ွ စုိပ္ဇှဖအုိတ္ရဟာ သာ္၀ံြဗႝတ္႓ါပိ၀ါ ကေလင္သၞာန္တုိန္တုဲ ပၬဲကာလေပင္ပိပါင္ဂ္ွ ႏူဘာသုသာန္ေတံ ေသ္ွ႓က္မံင္မဲြဇကုဏီ သာ္၀ံြ ဒါကာမဲြ ေလၝာ၀္ဂရင္ဗၱီတုိန္ရ။ ဟုီဂ္ွေတ္ွ အာကညနိမန္ဖ်ၜနင္ျပဟ္ျပဟ္ညိ ဂးတုဲ ဗလးဏာ ဒါကာဘာမဲြ ကုဪနိမန္ဖ်ၜနင္ခမှဂ္ွရ။ ပၬဲကာလဂ္ွ အတုိင္အသံအၥာတႜဗမာ ဒါယကာကႜဳင္နိမန္တုဲ အၥာတႜျဗၾတာဲ နာဲဗုဒၶ၀ံသေလ၀္ ဗဲြမညှသာကုဪ ေဒၢတ္၀တ္ေသခိယ ရုပ္သၝာအခုိက္ဍဳင္ေသမ္တုဲ ကညျပာပ္စၜအာ သၝိနာဲမန္ထ၀္ရ။ ကိစၥကုဪပုိန္ကုီ သီုတြံဓရ္စရုိဟ္ဍာ္ တုဲဒ္ွအာတုဲ အၥာတႜဗမာ သၞာန္တုိန္အၥာတႜျဗၾတာဲ နာဲဗုဒၶ၀ံသ ပၬဲကာလဂ္ွရ။ ပၬဲအခိင္ကာလဂ္ွ အၥာတႜဂုိဏ္ဓမၼယ်ဳတ္ နာဲဗုဒၶ၀ံသေလ၀္ ကညစုိပ္ကႜဳင္ ဍဳင္မန္ဗမာဏအ္တၞိတၞိတုဲ ဟံြကႜဳိဟ္အေရ၀္ဗမာတုဲ နကုဪအေရ၀္ေ၀ါဟာ ဘာသာပါဠိမဂဓေဟင္ ကေလင္ဟုီကုဪ အၥာတႜဗမာဂ္ွရ။ ညး႓ါဇကု ဟုီဂးဂလာန္တက္က်ာ ညးသကအ္ နကုဪဘာသာ ပါဠိတုဲ ဿကာလဂ္ွ နာဲဗုဒၶ၀ံသ သၞာန္တုိန္ အၥာတႜဗမာဂ္ွ သာ္၀ံြရ။ ယံြတႜှပုိည္ လၞဳဟ္ ကညကႜဳင္ ႏူဍဳင္ကြာန္႒ာန္ေဒသလုဪေရာက်ာ္ ဒဒ္ွကညကႜဳင္ႏူဍဳင္အင္၀-မာႏၱေလ၀္ေတံဂ္ွ အၥာတႜဗမာ သဟ္ထ႟းကုဪရ။ မုကညကႜဳင္ကုဪမုေရာ ဒဒ္ွ ကညကႜဳင္ကုဪက႟င္တရၜဍာ္ဂ္ွ ဟုီလၜသဟ္ထ႟းကုဪရ။ (ဿအခိင္ဂ္ွ ကြှစက္၊ ကြှပၞတ္ဟၞဲ ဿဍဳင္ဏအ္ဏီ၊ ကညကႜဳင္ကုဪက႟င္ေတ္ွ မုစိဗၱံ ဒးကညကႜဳင္ေရာ သၞာန္တၜတုဲ လုကဲပိပန္ဗၱံ ဒဒ္ွ ဒးကညကႜဳင္ဂ္ွ ဟုီသဟ္လၜထ႟းစပႜန္ရ။ ဒး႓က္ဗၱံမၢး ဿလတူက႟င္ဂ္ွ မာတုဂါမ္တအ္ ပါကႜဳင္မံင္ကုီဟာ ဒဒ္ွ မာတုဂါမ္တအ္ေလ၀္ ပါကႜဳင္မံင္ဟုီဂ္ွ ကေလင္သ္ွကုဪရ။ ဒ္ွသာ္ဂ္ွေတ္ွ ကုဪသိကၡာပုိဒ္ သဟေသယ် ဗႜးအာပတ္ညိဟာ သာ္၀ံြ ဒ္ွတမ္ ႏံြပုိည္ဘာသုသာန္ နာဲဗုဒၶ၀ံသ သၞာန္စမ္႓တ္မံင္ရ။ ရုိဟ္ရုိဟ္မသၞာန္ေလ၀္ အာစာတႜဗမာသံဃရာဇ္ နကုဪပၞိက္စုိတ္ဂႜိင္ဂႜိင္ သဟ္ထ႟းမံင္ကုဪ အာစာတႜမန္နဲဗုဒၶ၀ံသရ။
ဿကာလဂ္ွ ဒဒ္ွႏြံပုိည္အာစာမဟာေထရ္ဗုဒၶ၀ံသ မာန္အေရ၀္ေ၀ါဟာ ဘာသာပါဠိကုီ၊ ဒဒ္ွရ ဒ္ွခမှလဇၨှေပသလ သိကၡာကာမကုီဒ္ွတမ္ အုိတ္သုီရုပ္ဥပဓိကာယတအ္ဂ္ွ အာစာတႜဗမာ ဂံြဆုဪညာတ္ေကတ္သာ္၀ံြတုဲ ဟုီဂးကုဪ ဒါယကာတအ္ ဿလေဒါ၀္ပရိသာတ္ ခမှခရ္ွဂမႜဳိင္ရ။ ယံြဒါယကာတအ္ အဲေထင္လ၀္ ဿစုိတ္အဲဂ္ွ စိင္ဗတာင္ဍာံေတ္ွ ဒးႏံြဿဍဳင္ေဇႝာ္တြဳဪေဏာ၀္၊ လၞဳဟ္ဿၿဂဳိပ္ေလ၀္ စိင္ဗတာင္ႏံြမံင္ကုီေရာင္သံြ၊ သဘင္စိင္ဗတာင္မၢးဂ္ွ ႓ုိန္ရပက္စုတ္သရုီလၞက္ ဿဇကုေဍံကုီေလ၀္ ဟံြကႜိခဍက္လၞဳဟ္လၞက္တၜ နကုဪသရုီလၞက္တုဲ အတုိင္သဘၜပကတိေဍံ သၝးဇၝးဗု႓တ္တၜဂ္ွပႜန္ရ။ သာ္၀ံြ ဂးကုဪဒါယကာတအ္တုဲ နာဍှမဲြမ သုီကုဪေၾကာတ္စုတ္ဓာတ္႓ါ ကုဪပရင္တဲေမတၱာ ကုအစာတႜျဗၾတာဲ နာဲဗုဒၶ၀ံသရ။ ပတြဳဪႏူကာလဂ္ွတုဲ နာဲမန္ထ၀္၊ ဃံင္ယွဳိယ္ေလွတအ္ေလ၀္ ဂံြမိင္ေကတ္ဒြါင္ပါင္ရမ်ာင္ အာစာတႜဗမာတအ္ ထုိင္သး ႏံြပုိည္အာစာတႜဇကုတုဲ သုီစုိတ္သုီစရုိတ္ ေရ္ွေသ္ွတၜ အာစာတႜျဗၾတာဲ နာဲဗုဒၶ၀ံသ စုဪကုဪလမ်ဳီရ။

ခန္အာစာတႜဗမာ လာဒီ (လယ္ဒီ) ထုိင္သးနာဲဗုဒၶ၀ံသ
အာစာတႜျဗၾတာဲ နာဲဗုဒၶ၀ံသ ကညလုပ္အာဍဳင္ေသမ္တုဲ ဗဲြႀကၜဟြံလအ္ကဍင္ ႏူတြဳဪရးဗမာ ဒကုတ္လတူ ႏူဍဳင္မုင္ယဲ (မုံရာြၿမဳိ႕) ေတံ အာစာတႜဗမာလာဒှ (လယ္ဒီဆရာေတာ္) ညးမဂံြလ၀္ တဆိပ္ၾကာ အဂၢမဟာပ႑ိတ ကုဪ ဒှေဠတ္ဂ္ွ ကညကႜဳင္စုိပ္ ဍဳင္မတ္မလုီ၀ံြပႜန္တုဲ ႏူဍဳင္မတ္မလုီဂ္ွ တႝဟ္နသၞိက္ဗုဪေလၝာ၀္ က်ာ္ေစတှ ဿကြာန္ကအ္ႏွာတ္တုဲ ကညကႜဳင္စုိပ္ကြာန္ဂဒုဪ ပဗဒုိပ္တန္တၜမံင္ ဿဘာမဟာေယ်န္လၞဳဟ္၀ံြရ။ ဿကာလဂ္ွ ဒါယကာဂမႜဳိင္ စုိပ္ကႜဳင္ပယ်ာံသ၀္တၝဲမၢး ႏြံအခိုက္ကႝာ ေဂႜဵတိတ္ကႜဳင္ ပလံင္ဍာ္ကၜ၀တ္တုဲ အတုိင္အာစာတႜျဗၾတာဲ ဗေတာန္ကုဪလ၀္ မပတမ္ ပါဠိဂုဏ္က်ာ္ဒၥိတ္၊ ဂုဏ္ဓရ္ၾတၜ၊ ဂုဏ္သင္ဒၥိတ္၊ ပါရမှစ္ွ၊ ခႏၶမသုန္၊ အာယတနစ္ွ႓ါ ဓာတ္စ္ွဒၥံါ၊ သစၥပန္၊ မဂၢင္ဒၥံါ ပဋိစၥသမုပၸါဒါစ္ွ႓ါ၊ ပစၥယ္ပဌာန္ ႓ါေစွာ္ပန္တအ္ဂ္ွ ဒ္ွတမ္ နကုဪရမ်ာင္ပါဠိမန္ ဖေဍာတ္ညှညှတုဲ တိုန္မံင္၀တ္ဂ္ွ အာစာတလလာဒှ ဂြံမိင္ေကတ္မၢး ဂါထာ၀ံြ ညးဂ္ွ ဗေတာန္လ၀္ကုဪ ဒါယကာတအ္ေရာ သာ္၀ံြသၞာန္တုိန္ရ။
ဿကာလဂွ္ ဒဒ္ွရ ႏြံပုိည္အာစာပုိယ္ဍိက္တအ္ ဗေတာန္ကုဪလ၀္ဂ္ွ ဒါယကာတအ္ ေလၝာ၀္ပတီ အာစာတႜလာဒှရ။ အာစာ ဒါယကာတအ္ဂ္ွ လၞဳဟ္ ႏံြမံင္အလုီေရာ သၞာန္တၜတုဲ လၞဳဟ္ညးဟဲၞဿဍဳင္ဏအ္ ညးကညလုပ္အာဍဳင္ေသမ္ ႒ာန္မိမညးရက်ာ္ သာ္၀ံြ ဒါယကာတအ္ ေလၝာ၀္ပတီအုိတ္ရ။ ဿကာလဂ္ွ အာစာတႜလာဒှတုန္ ဟာ…..သာ္ဂ္ွေဏာ၀္ဟာ ဟုီဂ္ွေတ္ွ ႏံြပုိည္အာစာ ဒါယကာတအ္ဂ္ွ အာစာသာမညဟံြေသင္ ဗဲြေတၞင္ ႏံြဂျမင္ဥာဏ္ မာန္ဓရ္ပရမတ္ေကြံေဏာ၀္ အဲေစ္ွစုိတ္ရ။ ဟုိတ္ဂ္ွရေလ၀္ ဂံြဗေတာန္ကုဪပါဠိဂါထာ စပ္ကုဪ၀ိပႆနာတအ္မာန္ သာ္၀ံြ အာစာတႜလာဒှ ထုိင္သးရ။ ဿအခိင္ေတံ စုိပ္ကုဪဓရ္ပရမတ္ နာမ္ရုပ္႓ါ ကေမႜာန္၀ိပႆနာတအ္ဂ္ွတုဲ ႓ုိတ္ဟဲၞဒ္ွ ညးတြဟ္ညးဗေတာန္ ညးခ်ဴပတိတ္ေအာန္ေလာန္ရ။ စပ္ကုဪပရူအာစာတႜ ႓ါဇကု လတူ၀ံြတုဲ ႏြံပုိည္အာစာ ဘာမဟာေယ်န္လၜ ဂြံမိင္ကႜဳင္လ၀္တုဲ ခ်ဴထ႟းကုဪပရိသာတ္ညးမဗ္ွလိက္တအ္ရ။

ခန္ကညစၜသြ၀္
ရၜသာ္၀ံြ အာစာတႜျဗၾတာဲ မဟာေထရ္ဗုဒၶ၀ံသ ေကာ္ဂး လၞဳဟ္ အာစာတႜမဟာေယ်န္ဂ္ွ နကုဪလြှပရာ ေဇၞႝာ္ကုဪျဇဟတ္ ပတန္ဗဒ္ွလ၀္ ဂုိဏ္ဓမၼယ်ဳတ္ ဿဍဳင္မန္၀ံြတုဲ ညံင္ဂုိဏ္ေသၢာံေဇႝာ္ေမာ၀္ ျပးဂႜဳိင္တုိန္အာ အဓာန္ဂတကုီ ညံင္ပရိယတ္ကုဪ ပဋိပတ္ သာသနာ႓ါျပကာ ေသၢာံေဇႝာ္ေမာ၀္ ရာဲဆာဲျပာကဋ္ယးတၞးအာကုီလ၀္စုိတ္တဲု။ လုကၜပိေစွာ္မဲြ (၃၁) သႝာံျပင္ ရင္တႜဳင္ဒုင္ဒဒုိက္ ယုိက္ေဂႜင္ဒေလင္သာသနာ ဿဍဳင္မန္၀ံြတုဲ ဿသကၠရာဇ္ဍဳင္ ၁၂၆၇-သႝာံဂ္ွ ကညလုပ္အာဍဳင္ေသမ္ေဒ်ာဒ်ာ ဌာန္တုိပ္သုက္ ဍဳင္မိတိမဇကုတုဲ ပဒတၜရ။ ဇေနာ္ပၞ၀္သာသနာ ဿဍဳင္ေသမ္ေတံ လုကၜဗႝတ္စ္ွ၀္ွ စ္ွသႝာံျပင္တုဲ ဿသကၠရာဇ္ ၁၂၇၈-ဂ္ွ လသာေကႜံ ေကာန္ကြးခမှသင္ ဒါယကာဂမႜဳိင္တုဲ ဟံြဗႜးႏူသဘၜဓရ္သခ္ါရ ဒ္ွအနိစၥဓရ္ ကညစၜအာသြ၀္ ပ၀္အာဿဍဳင္ေသမ္ေဒ်ာဒ်ာေတံရ။

တင္ဒုင္၀န္။ ။ခ်ဴေစႜာံနင္ႏူကု္.......လိက္ကႝပ္ေပင္ကႜံသႝာံ (သဘင္ကေလင္လိက္ဓမၼ၀ိနယ အလုမ္ဂုိဏ္မဟာေယ်န္ ေပင္(၁၀၀)သႝာံ။

တင္ဒုင္၀န္..............ယ၀္ရမအကၡရ္ကုီ ပရူပရာကုီ ေဗႜတ္ေယာင္ယာအာမၢး ဒ္ွဒုဟ္အဲ Nai Pune ညးခ်ဴပတုိတ္လိက္၀ံြေရာင္ ဒုဟ္ညးမခ်ဴလ၀္ ဿလိက္ကႝပ္ေပင္သႝာံေတံဟံြေသင္ေရာင္။

ဆက္စၞှဗ္ွ ဘာသာအဂ္လိပ္အုိတ္ညိအၜ